Tijdens een weekend weg in Haarlem vond ik een boek dat al langer op mijn verlanglijstje stond: In het ritme van de seizoenen van Jaap Voigt. Hij beschrijft hoe de seizoenen werken, niet zozeer in de natuur, aan de hand van de bomen en de bloemen, maar aan de hand van hoe jij, hoe ik, hoe wij kunnen leven en werken met het ritme van de natuur. Prachtig vind ik de eerste hoofdstukken over het begin van de lente waarin hij het nieuwe seizoen beschrijft na een periode van stilte (de winter), als een nieuwe actieve periode waarin onder andere de kleuren weer terugkomen en voorzichtig nieuwe ideeën naar buiten gebracht kunnen worden. Maar, zo schrijft hij, wees voorzichtig ze te delen met anderen, laat het een eerste verkenning zijn, blijf de zaden aandacht geven zolang ze nog geen vorm hebben, alleen dan komt er een stevige worteling en groei.
Heel bijzonder is zijn visie op de data van de vier seizoenen. Daar waar wij de lente laten beginnen op 21 maart, begint die volgens de schrijver op 4 februari, de zomer niet op 21 juni maar op 5 mei, de herfst op 7 augustus i.p.v. 21 september en de winter op 6 november i.p.v. 21 december.
Ik probeer deze visie versimpeld hieronder uit te leggen:
“21 juni is de langste dag en daarmee het hoogtepunt van yang. 21 december is de kortste dag en daarmee het hoogtepunt van yin. Dan is 21 juni logischerwijs ook het hoogtepunt van de zomer, niet het begin. Zo zijn ook de 21 september, 21 december en 21 maart het hoogtepunt van de herfst, respectievelijk de winter en de lente” Dat betekent dat het seizoensritme ongeveer zes weken teruggaat in vergelijking met onze gebruikelijke seizoensindeling. De cycli van de seizoenen worden volgens energetische principes geduid en niet via onze kalender, waar we al vele honderden jaren aan gewend zijn.
Heerlijk vind ik dit soort wijsheden en theorieën en op de een of andere manier resoneert het bij mij: natuurlijk begint het voorjaar al in februari, heel voorzichtig met een besneeuwd sneeuwklokje in de zon, en ja er zijn vaak al zomerse warme dagen in mei, en inderdaad voelt het soms op het strand in Zeeland in augustus al als een nazomerse dag en beleef ik in november al een soort yinne rustige winterstand. Terwijl ik deze blog schrijf op 6 maart schijnt de zon volop naar binnen en verwarmt niet alleen de kamer, maar ook mijn snoet, heerlijk! Het idee dat het nu nog winter zou zijn, klopt meteen helemaal niet meer, natuurlijk is het allang lente! De bloesemknoppen staan op knappen, de narcissen bloeien al, de tulpen zijn onderweg en hier en daar zie je al een hyacinth bloeien. Het voelt heel erg logisch dat we nu energetisch al in de lente zitten en 21 maart inderdaad het hoogtepunt hiervan is, maar zeker niet het begin. Ik vind het spectaculair, het maakt me enthousiast, wat als het allemaal net een beetje anders is dan hoe wij het hebben geleerd?
Het probleem van onze tijd, zo lees ik in het voorwoord van dit boek, is de turbulentie waarin we terecht gekomen zijn, een steeds grotere versnelling, waarin ons eigen kunnen en creativiteit steeds minder ruimte krijgt. Zijn antwoord op deze fase is het herstel van een organisch ritme. “Alleen door een goed ritme kan de muziek van de levensstroom weer voluit klinken en tot vorm komen”. Hij is ervan overtuigd dat het ritme van de seizoenen in onze klimaatzone de grondtoon is van ons bestaan. Hieronder vind je een paar teksten die ik heb overgenomen uit het seizoenen boek.
“We zijn geneigd de seizoenen en de wisseling van de seizoenen te zien als iets dat buiten ons om plaatsvindt. En daarmee stel je jezelf als het ware buiten de cyclische beleving van de seizoenen. Je beschouwt jezelf dan als een losstaand, zelfstandig en onafhankelijk individu dat het beginpunt is van alles. Je gaat ervan uit dat je beschikt over een grote mate van vrije wil en dat de wereld maakbaar is. Je houdt dan hoogstens rekening met de seizoenen om je vakantie te plannen, en je ervaart misschien de periode rond Kerst wat bewuster, omdat je dan meestal niet werkt.
Het leven in onze Westerse maatschappij is tegenwoordig voornamelijk gericht op expansie: alles moet groter, meer, sneller. Het lijkt alsof het alleen nog maar lente en zomer mag zijn want lente en zomer staan voor groei en expansie. We willen het liefst en eisen soms zelfs dat deze groei voor altijd voortduurt. En zodra het wat minder gaat, noemen we dat een teruggang of een inzinking. Alsof die perioden waarin geen naar buiten gaande groei plaatsvindt, de herfst en de winter, er niet bij zouden horen, alsof die niet inherent zijn aan het leven.
Er is in de natuur evenwel niets dat tot in het oneindige doorgroeit, er zijn altijd periodes van terugtrekking, consolidatie en van van verstilling nodig om tot verdere ontwikkeling te kunnen komen. Voortdurende expansie leidt tot uitholling. Bij mensen en organisaties openbaart zich dat in een frustratie, overspannenheid en burn-out.
Ik heb het boek nu gelezen tot de lente over en vind tips hoe om te gaan met je eigen werk, inspiratie en nieuwe stappen. De rode draad van deze periode 4 februari-5 maart, is die van voorbereiding: je bereid je voor, je maakt je klaar en je ordent. Zo creëer je de kaders en de bedding voor de verdere ontwikkeling van de kiemen die vorige maand zijn opgekomen. Prachtige metafoor, later meer over dit boek en wellicht meer over de volgende lente periode : april! Hierboven zie je een foto van een tak van een kweepeerboom uit onze tuin. Ongelofelijk toch dat er straks in de herfst van die hele grote gele peren aan de boom zullen hangen. Nu goed ervoor zorgen en dan het proces op z’n beloop laten, dat geeft het beste resultaat.
